Το «αντιστασιακό αλάθητο» *του Άκη Κελέση

Ο θύτης και το θύμα. Το πόσο εύκολα αυτοί οι δύο μπορούν να αλλάξουν θέση το έχει αποδείξει η ίδια η ιστορία. Κάτι τέτοιο επιχειρείται και σήμερα με την περίπτωση του Μίκη Θεοδωράκη. Χωρίς να το επιδιώκει ο ίδιος, δυνάμεις  άμεσα εξαρτημένες από τον λαϊκισμό βρίσκουν στο πρόσωπο του ένα αξιόπιστο σύμμαχο. Το δικό τους πληγωμένο προφίλ ενισχύεται από την διεθνή καλλιτεχνική αναγνώριση του Μίκη. Το «αλάθητο» του Μίκη δεν είναι επιλογή δική του, είναι πλαστή ιδιότητα που εντέχνως του προσδίδουν αυτοί που ευκαιριακά τον χρησιμοποιούν.

Κατά την πρόσφατη κόντρα του Μίκη Θεοδωράκη με το δήμαρχο Θεσσαλονίκης, διαπίστωσα ότι διάφοροι επαγγελματίες πολιτικοί από διαφορετικούς πολιτικούς χώρους έσπευσαν να ταχθούν στο πλευρό του κου Θεοδωράκη. “Ποιος είναι ο Μπουτάρης που θα πει όχι στο αίτημα του Μίκη; ποιός είναι αυτός που θα αμφισβητήσει αυτό το ιερό τέρας;”. Υπό την πίεση των ΜΜΕ και των δηλώσεων «συμπαράστασης» στο πρόσωπο του Μίκη, ο δήμαρχος αναγκάζεται σε οπισθοχώρηση. Ο λαϊκισμός για ακόμη μία φορά θριάμβευσε.

Θα ήθελα ωστόσο να θυμίσω ότι ο Μίκης Θεοδωράκης υπήρξε αντιστασιακός, μέλος της αριστεράς σε περιόδους που το να μην είσαι δεξιός ήταν κάτι παραπάνω από μία απλή ρετσινιά. Οι πολιτικές του επιλογές  είχαν θεωρηθεί άκρως επικίνδυνες. Τότε ο λαϊκισμός, σύμμαχος μιας διαφορετικής πολιτικής παράταξης , τον εξεδίωξε. Έπρεπε να βρεθούν λίγοι τολμηροί άνθρωποι του πνεύματος και πάνω από όλα έπρεπε να επέλθει η καλλιτεχνική καταξίωση του μουσικοσυνθέτη διεθνώς, προκειμένου να αποκατασταθεί στην Ελλάδα ο ίδιος και το έργο του. Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1990 σε μία συμβολική κίνηση εθνικής συμφιλίωσης, ο κύριος Θεοδωράκης γίνεται υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου στην κυβέρνηση του Κ.Μητσοτάκη. Παλιοί του σύντροφοι και σύσσωμη η αξιωματική αντιπολίτευση στρέφεται κατά του Μίκη.  Ελάχιστοι τόλμησαν να τον υπερασπιστούν την τεταμένη εκείνη, για τα πολιτικά πράγματα, περίοδο. Κανείς από άλλους πολιτικούς χώρους δεν έσπευσε να κάνει δηλώσεις περί ιερού τέρατος. Κανείς δεν χαρακτήρισε ιερόσυλους τους επικριτές του, κανείς δεν αντιστάθηκε στην λοιδορία του «αυριανισμού».

Με αφορμή τον «αυριανισμό», θα ήθελα  να συνδέσω την όντως σημαντική πορεία του Μίκη Θεοδωράκη με αυτή ενός άλλου «ιερού τέρατος» , του Μάνου Χατζηδάκι. Το 1987 ο Μάνος διακόπτει την συναυλία του και απευθυνόμενος στο κοινό κάνει μία δήλωση κατά του λαϊκισμού, τον οποίο ταύτιζε με το φαινόμενο του «αυριανισμού». Την επόμενη μέρα η εφημερίδα «Αυριανή» στρέφεται κατά του Μάνου Χατζηδάκι. Τον χαρακτηρίζει  λίγο- πολύ φασίστα, ενώ τον αποκαλεί ευθέως «ομοφιλόφιλο». Κανείς δεν τόλμησε να τον υπερασπιστεί . Ακόμη και φίλοι του, όπως η Μελίνα Μερκούρη στρέφονται εναντίον του.  Η μάχη του Χατζηδάκι με τον λαϊκισμό ήταν άνιση, σε μία χώρα που ήταν  εκστασιασμένη με τις ηχηρές  κορώνες, η υπεύθυνη φωνή του Χατζηδάκι δεν είχε σχεδόν καμία απήχηση.

Το να συμφωνεί κανείς με τον Μίκη Θεοδωράκη, είναι αναφαίρετο δικαίωμα του. Το να στηρίζει όμως την υπεροχή των θέσεων του, χωρίς επιχειρήματα, απλά και μόνο στο ότι μπορεί να συμπλέουν με αυτές του γνωστού μουσικοσυνθέτη, είναι ανεύθυνο και επικίνδυνο. Το δικαίωμα μου να διαφωνώ ή να συμφωνώ με τον οποιοδήποτε δεν έχει να κάνει με το ίδιο το πρόσωπο αλλά με τις θέσεις που εκφράζει. Δεν αμφισβητώ τον Μίκη, το έργο του ή την πορεία του, διαφωνώ με τις θέσεις που εκφράζει τη δεδομένη χρονική στιγμή, χωρίς φόβο και χωρίς πάθος. Αρνούμαι να υποτάξω τη γνώμη μου στο λαϊκισμό, που σήμερα χρησιμοποιεί τον Μίκη, ως μία καταξιωμένη προσωπικότητα, αρνούμαι να «συμπλεύσω» με κάτι που διαφωνώ, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είμαι απόλυτα βέβαιος για το ορθό των θέσεων μου….εξάλλου ο μόνος αδιάψευστος κριτής είναι ο χρόνος, η ιστορία.